Begrijp de lichaamstaal van je hond

Laatste update: 26 mei 2022
hond lichaamstaal

Begrijp jij de lichaamstaal van je hond? Je hond gebruikt voornamelijk lichaamstaal om te vertellen wat hij vindt. Wij mensen zijn ons steeds minder bewust van lichaamstaal, maar voor je hond is dit onmisbaar. Een duidelijke lichaamstaal is dus cruciaal voor een goede communicatie tussen hond en baasje.

Mensen zitten steeds meer in hun hoofd. Zij letten daarom meer op taal, dan op hun lichaam. Dit kan een struikelblok tussen hond en baas zijn. De baas let op woorden, de hond op houding.

Ook de communicatie tussen honden onderling verloopt niet altijd vlekkeloos. De bouw van een hondenras kan namelijk tot een bepaalde (onbedoelde) lichaamshouding leiden, en voor verwarring zorgen.

Welke rol speelt lichaamshouding in het leven van je hond? En wat bedoelt je hond er eigenlijk mee? Dit artikel gaat over: lichaamstaal van je hond.

Lichaamstaal van je hond: de oorsprong

Honden hebben als diersoort geen taal ontwikkeld. Daarom gebruiken zij andere manieren van communiceren dan de mens.

Lichaamstaal en geluiden zijn de belangrijkste manieren waarop je hond duidelijk maakt wat hij bedoelt.

Dit kan voor de baas verwarrend zijn: wij mensen zijn zo bezig met gesproken taal, dat we niet zo goed in lichaamstaal meer zijn.

Gelukkig leven mens en hond al duizenden jaren zij aan zij. Het gevolg hiervan, is dat we onbewust best veel begrijpen van hondengedrag.

Onderzoek heeft aangetoond, dat mensen zonder eigen honden toch grotendeels gedragssignalen van honden juist interpreteerden.

Zijn honden dan toch een open boek voor ons?

Helaas, dit maakt ons geen experts. En wel om de volgende redenen:

Lichaamstaal lezen

Goed kijken kan lastig zijn. Ook al heeft er een zogenaamde co-evolutie plaatsgevonden tussen mens en hond, de één vindt het nu eenmaal moeilijker om gedrag te lezen dan de ander.

Dit geldt ook voor diersoorten onderling. Om gedrag juist te leren lezen, vergt dus veel tijd en oefening.

Spreken versus lichaam

De mens is door de ontwikkeling van taal een stapje bij lichaamstaal vandaan gegaan. We zijn ons verminderd bewust van, en kunnen dus tegenstrijdige signalen afgeven die de communicatie verstoren.

Emoties en problemen

Niet alle honden zijn even duidelijk in wat ze bedoelen. Natuurlijk, gedrag is universeel. Dit betekent dat iedere specifieke emotie op een dezelfde manier wordt geuit, ongeacht het individu.

Maar door trauma’s, levenservaringen of gen-afwijkingen kan een emotie vertraagd, versneld of zelfs verstopt weergegeven worden.

Neem als voorbeeld de hond die uitvalt zonder waarschuwing,  of doorlopend angstig is. De angst of agressie overschaduwt de andere aanwezige emoties. Hierdoor krijg je een incompleet beeld van zijn ware lichaamstaal.

Ras eigenschappen

Er zijn tegenwoordig meer dan 200 hondenrassen bekend, met ieder hun eigen bouw en gedrag. Wat voor de één rustig is, kan voor de andere hond hyperactief zijn.

En wat voor de één een ontspannen houding is, kan voor de ander bedreigend overkomen. De specifieke eigenschappen van een ras kan de communicatie dus behoorlijk in de weg zitten.

Je zult begrijpen, dat het correct lezen van lichaamstaal een uitdaging kan zijn. Al jarenlang worden hier talloze studies over gedaan, van sociaal en speel gedrag tot agressie en angst.

Maar hoe kom ik er nu achter wat mijn hond zeggen wil?

Lichaamstaal van je hond begrijpen

Om de lichaamstaal van je hond te begrijpen, zijn twee dingen cruciaal: geduld en kennis. Je zult moeten leren, door goed naar je hond te kijken en ‘actie-reactie’ uit te proberen.

In feite zeg je hiermee tegen je hond: ‘Bedoel je dit?’.

Hiernaast is kennis van algemeen gedrag belangrijk. De betekenis van houding, gedrag en geluid is namelijk de weg naar begrip.

We zullen proberen zo algemeen mogelijk op deze 3 onderdelen in te gaan. Er bestaan namelijk net zoveel verklaringen voor gedrag als dat er hondenrassen zijn.

Houding

Honden gebruiken hun lichaamshouding, maar ook de stand van hun oren en staart om informatie over te brengen.

Omhoog staat voor interesse, zelfverzekerdheid of alertheid, waar omlaag voor onzekerheid, angst of agressie staat.

Hiernaast speelt ook de houding van de lippen een rol. Worden ze omhoog getrokken of ontbloten ze zelfs tanden? Dan dreigt de hond: “Tot hier, en niet verder!”.

Gedrag

De manier waarop je hond zich gedraagt geeft zijn emotie weer. Naast wat ze doen, ligt het vooral aan hoe ze het doen.

Je hond ligt op zijn rug: onderwerpt hij zich of wil hij op zijn buik gekriebeld worden?

Je hond loopt heen en weer: ijsbeert hij of stuitert hij verwachtingsvol?

Wanneer je het gedrag van je hond goed bekijkt, valt iedere emotie uiteindelijk te benoemen: van vreugde en verrassing tot boosheid, verdriet en angst.

Met het benoemen van emoties loopt je echter het gevaar, dat je de hond dezelfde emoties als de mens toekent. Op zich kan dit, wat betreft herkenbaarheid van de emotie, geen kwaad.

Het belangrijkste hiermee, is beseffen dat de hond een hele andere diersoort is dan wij. Hierdoor kunnen “vergelijkbare” emoties toch van elkaar verschillen in betekenis.

Geluid

De manier waarop je hond geluid maakt, geeft informatie over zijn gevoel. Grommen, blaffen, piepen en janken hebben ieder hun eigen betekenis, die afhangt van volume, mate, vormgeving en duur.

Bijvoorbeeld: een lange, vibrerende grom duidt op dreiging, terwijl een wat hogere, korte grom tijdens het spelen kan voorkomen.

Hard, kort en herhaaldelijk blaffen kan als alarm en dreigement dienen, maar ook wijzen op enthousiasme of aandacht vragen.

Voor de bovenstaande drie punten geldt, dat ze samen de volledige informatie geven die je nodig hebt om de lichaamstaal van je hond te begrijpen.

Problemen bij lichaamstaal van je hond

verwarde hond

Helaas bestaan er factoren die het interpreteren van de lichaamstaal bemoeilijken. Laat de hond wel zien wat hij bedoelt? En is het eigenlijk wel zichtbaar, wat hij bedoelt?

Conflict gedrag

De meest verwarrende soort gedrag, is het zogenaamde conflict gedrag.

Dit is gedrag dat doorgaans in een stress-situatie ontstaat en dus niet direct datgene weergeeft wat de hond bedoelt. Hij weet het namelijk zelf soms ook niet meer!

Als eerste versie hiervan, heb je ambivalent gedrag. Ambivalent gedrag is een mix van twee verschillende gedragingen.

Soms kan een dier in het nauw niet goed kiezen, waardoor hij afwisselt tussen twee verschillende soorten gedrag: naar voren en achteren springen duidt bij een blaffende waakhond op een dilemma tussen vluchten en vechten.

De tweede versie is oversprong gedrag. Je hond weet niet goed wat hij moet doen, en gaat dus een ogenschijnlijk irrelevante handeling uitvoeren.

Vaak heeft deze handeling iets met verzorging of rust te maken, bijvoorbeeld zichzelf wassen of gapen wanneer hij een standje krijgt.

Wij doen hetzelfde: bijvoorbeeld achter je oren krabben bij een moeilijke vraag.

Als derde is er oversprong gedrag. In deze situatie kan je hond het gedrag dat hij eigenlijk wil uiten, niet uitvoeren. Daarom brengt hij het gedrag over naar iets of iemand anders.

Pak je zijn eten af, dan gaat hij op een stokje kauwen. Wil hij een auto ‘vangen’, maar zit er een hek tussen? Dan kan hij in zijn wilde bui een stoelpoot, speeltje of zelfs huisgenootje bijten.

Ras

Door hun specifieke bouw, kan het uiterlijk van de hond wat in de weg zitten bij het interpreteren van gedrag.

Trekt de boxer zijn lippen op met grommen? Dan is hij net zo serieus als de grommende Duitse Herder, waarbij je een hele rij tanden blootgetrokken ziet.

Door zijn hanglipjes zie je de tanden van de Boxer niet, maar ze zijn er wel!

Hiernaast zie je bij sommige hondenrassen een permanent opstaande staart. Voor mensen en andere honden kan dit overkomen als een dreiging, terwijl de staart eigenlijk gewoon ontspannen is.

Lichaamstaal mens

Tijdens de communicatie tussen hond en baasje, is de lichaamstaal vaak een wisselwerking. De hond geeft iets aan, waarop de baas reageert of andersom.

Maar wat als de baas niet “zegt” met zijn lichaam, wat hij bedoelt met zijn hoofd? Dat kan knap verwarrend zijn.

Een voorbeeld: je hond op strenge toon toespreken, terwijl je ineenkrimpt en achteruit loopt. Natuurlijk, je wilt een boze Mastiff niet provoceren.

Maar door jouw angst wordt de situatie alleen maar verwarrend en hierdoor gevaarlijker.

Een goed functionerende communicatie begint bij een duidelijk en consequent baasje: laat zien wat je bedoelt. Dit heeft niets te maken met dominantie of overheersing, maar puur met communiceren.

Om dit tot een succes te brengen, moet je je interesseren voor de taal van je hond. Hij spreekt die van ons niet vloeiend, dus zullen we hem tegemoet moeten komen.

Het interessante hieraan is, dat je hond vaak beter weet hoe jij je voelt dan jijzelf! Puur door naar jouw lichaamstaal te kijken.

Heb je moeite met het lezen van de lichaamstaal van je hond? Of zijn er problemen in de communicatie?

Laat je dan adviseren door een gedragsdeskundige. Laat je niet ontmoedigen als het na de eerste paar adviezen niet lukt.

Er zijn ongelooflijk veel theorieën over honden gedrag en de wetenschap is er ook nog lang niet uit. Er zit vast iets tussen waar jullie verder mee kunnen. Succes!