“Een hond ruikt je angst, dus blijf altijd kalm.” Veel ouders geven hun kinderen dit advies mee voor de omgang met honden. Door jouw angstgevoelens zou de hond aangezet kunnen worden tot agressie.
Maar klopt deze bewering wel?
En kan een hond echt ruiken dat je bang voor hem bent?
In dit artikel bekijken we deze volkswijsheid over honden van alle kanten.
Angst voor honden
Een hond kan angst ruiken, waardoor er in de omgang met bange mensen gevaarlijke situaties kunnen ontstaan. In de volksmond wordt deze waarschuwing veel gebruikt. Hierdoor leren mensen zich kalm en zelfverzekerd opstellen tegenover honden, om zo de situatie onder controle te houden.
Althans, dat is de bedoeling.
Angst voor honden, ook wel “kynofobie” genoemd, is een veel voorkomende fobie in onze Westerse samenleving. Kynofobie is een ziekelijke en excessieve angst voor honden, die vaak gepaard gaat met een zeer sterke vrees om gebeten te worden. Nu is deze vorm van angst vaak niet reëel in Nederland, waar bijna elke hond een baas heeft en strenge regels gelden.
Maar dit is niet overal zo.
In niet-westerse landen is deze angst zelfs heel normaal. Hier vormen verwilderde of straathonden gevaarlijke troepen of dragen dodelijke ziekten, zoals rabiës, met zich mee. Word je gebeten of opgejaagd, dan brengt dit ernstige risico’s met zich mee.
Binnen Nederland en België komen deze problemen gelukkig amper voor. Toch zijn er veel mensen die bij het zien van een hond liever een andere route kiezen. Dit kan verschillende redenen hebben, zoals:
- Nare ervaring in het verleden
- Negatieve berichtgeving over specifieke hondenrassen
- Het gedrag van de hond (veel blaffen, trekken aan de riem, grommen)
- Het gedrag van de eigenaar (hond niet aanlijnen, hond staat niet onder appèl)
Ook reageren veel mensen angstig op honden wanneer ze iets moeten beschermen. Denk hierbij aan een ander dier (bijvoorbeeld een kleine hond) of een kind. Vaak neemt men liever een alternatieve route, dan het (eventuele) risico te lopen dat er iemand gewond raakt.
Hiernaast verloopt de communicatie tussen mens en hond niet altijd vlekkeloos. We begrijpen elkaar niet goed of reageren niet adequaat op elkaars signalen, waardoor er vervelende situaties kunnen ontstaan.
Het kan dus raadzaam zijn om afstand te houden, wanneer je niet weet hoe je met onze ingeburgerde viervoeters moet omgaan. Maar waarom gaat de communicatie onderling zo vaak fout?
Lichaamstaal als spraakvervanger
Hond en mens leven al vele duizenden jaren zij aan zij. We hebben in deze periode zelfs zo veel samengewerkt, dat onze soorten zich tijdens hun ontwikkeling nauw aan elkaar hebben aangepast.
We noemen dit “co-evolutie”.
Toch is er onderweg een groot verschil ontstaan tussen de twee soorten. Dit zien we vooral terug in de communicatie.
Wij mensen maken ons onderling verstaanbaar door geluid, waarbij zicht en spraakvermogen de belangrijkste onderdelen zijn geworden voor het juist doorgeven en interpreteren van signalen. Bij honden werkt dit anders.
Naast geluid, maken zij vooral gebruik van geur en lichaamstaal in de communicatie. En omdat honden ons niet toe kunnen spreken, gebruiken zij vooral deze manier om contact te maken met de mens.
Hiernaast is de moderne hond zeer afhankelijk van de mensen om zich heen, voor zijn verzorging en overleving. Het pleit dus voor zich, dat een hond voordeel behaalt uit het bestuderen van mensen. Hierdoor kunnen ze hun situatie beter inschatten en de mens sturen naar hun eigen voordeel.
Dit klinkt misschien gemeen, maar komt voort uit pure noodzaak. Bijna alles wat een huishond nodig heeft voor zijn overleving, wordt mogelijk gemaakt door de mens.
Hiernaast zijn veel honden gefokt met oog op een uitvoerende taak in onze mensenmaatschappij. Denk hierbij aan waak-, schoot- (toy) of herdershonden. Hierbij was het belangrijk om aan de mens te kunnen zien, of deze tevreden was over jouw functioneren.
Hierdoor is de hond een echte kenner van mensengedrag geworden. Niet alleen minieme veranderingen in onze houding worden waargenomen, zelfs onbewuste processen vanuit het lichaam kunnen voor je hond als signaal functioneren.
Zo ook bij angst.
Wat ziet een hond bij angst?
Wanneer je angstig wordt, bereidt het lichaam zich voor op gevaar. Het hart gaat sneller kloppen, de ademhaling versnelt en de spieren spannen zich aan om snel te kunnen vechten of vluchten.
Hiernaast houden we onze blik vaak strak gericht op hetgeen dat ons angst aanjaagt. Om zo snel mogelijk te kunnen reageren.
Door zijn kiene oog voor mensengedrag én de verandering die angst in je voorgaande gedrag teweeg brengt, zal je hond deze spanning gemakkelijk kunnen oppikken.
Maar waarom zou een hond niet mogen weten, dat hij je bang maakt?
Wat betekent onze angst voor een hond?
Angst kan in de omgang met dieren tot vervelende situaties leiden. Waarom brengt dit extra risico met zich mee?
Een onbekende hond is doorgaans op zijn hoede, wanneer er onbekende mensen in de buurt zijn. Hij weet niet wat hij van ze kan verwachten en zal dus voorzichtig zijn. Dit gedrag wordt versterkt wanneer een hond negatieve ervaringen in het verleden heeft gehad.
Maar in sommige gevallen stelt een hond zich negatief naar jou op, omdat hij een specifieke taak heeft rondom jouw aanwezigheid. Denk hierbij aan waak- en verdedigingshonden.
Wegwezen van mijn erf, vreemdeling!
Wanneer jij angstig bent, kan je gespannen houding de hond negatief beïnvloeden. Hij kan ook angstig worden, of sneller agressief reageren op jouw snelle bewegingen.
Maar pikt de hond deze angst nu echt op via zijn neus?
Kan een hond echt ruiken dat je bang voor hem bent?
Honden hebben een ontzettend goed ontwikkeld reukorgaan. Naast het feit dat ze mogelijk meer ruiken dan wij, kunnen ze ook veel meer informatie over deze geuren verwerken.
Neem bijvoorbeeld het snuffelen aan een plasje van een andere hond. De snuffelaar ruikt hierin details zoals het geslacht van de plassende hond, of deze geslachtsrijp is en hoe oud deze (ongeveer) is.
En dat allemaal, uit zijn urine!
Wij mensen geven ook geuren af. Onze lichaamsprocessen en -reacties brengen de productie van chemische stofjes voort. Dit kan geroken worden in de ontlasting, maar bijvoorbeeld ook via onze huid of ons zweet.
Wanneer we bang zijn, wordt er een belangrijk proces in gang gezet.
Ons lichaam brengt namelijk een staat van paraatheid aan. We krijgen de keuze: vechten of vluchten. Hierbij gaat het lichaam ervan uit, dat we deze keuze in korte tijd moeten maken.
Is er teveel conflict tussen deze twee keuzes, dan komt er een derde om de hoek kijken: bevriezen.
Om ons lichaam voldoende reactiesnelheid te geven, wordt het hormoon adrenaline aangemaakt vanuit onze bijnieren. Dit vernauwt de bloedvaten en zorgt ervoor dat je snel kunt nadenken en reageren.
De verandering in onze toestand, brengt dus een productie van chemische stofjes met zich mee. Deze chemische stofjes, zoals hormonen, kunnen zich via je poriën op je huid begeven. Angst gaat vaak met zweten gepaard, waardoor het vocht zich op je huid kan nestelen.
De wetenschap heeft echter nog geen bewijs gevonden, dat een hond ook daadwerkelijk deze stofjes oppikt bij een angstig persoon. Daarom is de kans aannemelijk groter, dat onze viervoeter (als menselijk gedragsexpert) aan subtiele lichaamssignalen genoeg heeft om onze onrust te herkennen.
Tips voor angst bij honden
Onderzoek van de Universiteit van Liverpool (2018), toont echter aan dat mensen die niet angstig op honden reageren of honden vanuit zichzelf met rust laten, minder kans hebben om gebeten te worden.
Uitdagend of nerveus gedrag kan er dus voor zorgen dat contact met een hond escaleert. Mogelijk, omdat de hond zelf ook angstig wordt.
Dus ben je bang voor honden? Dan kunnen de volgende tips je helpen in de omgang:
- Laat bij het eerste contact de hond je rustig besnuffelen, voordat je hem aanraakt
- Aai geen vreemde honden. Wil je dit wel, vraag dan eerst toestemming aan de eigenaar
- Raak een hond niet zonder aankondiging of kennismaking aan en blijf weg bij zijn gezicht
- Daag een hond niet uit
- Maak geen direct oogcontact, maar kijk over de hond heen
- Blijf altijd rechtop staan. Buig niet voorover en ga niet op je hurken zitten
- Ren niet weg wanneer een hond je benadert, maar blijf staan. Wegrennen zal de hond alleen maar aansporen je te achtervolgen en zelfs proberen te “vangen”
- Schreeuw niet tegen een hond, daardoor wil hij zichzelf alleen maar meer verdedigen
- Laat kinderen nooit alleen met een hond, een ongeluk zit in een klein hoekje
Let op: Deze tips gelden niet wanneer je actief aangevallen wordt door een hond!
Wil je informatie over agressief gedrag bij honden? Lees dan ons artikel agressie bij honden.
Word je benaderd door een drukke, enthousiaste of rennende hond? Blijf dan rustig staan en maak geen oogcontact. Springt de hond tegen je op, draai je dan van hem weg en houd je handen voor je borst gekruist. Duw hem niet weg, daardoor gaan ze het juist als een spel zien. Geef altijd aan de eigenaar aan dat je bang bent. Zij zijn verplicht je te helpen en hun hond onder controle te houden.